تعزیه بازار شام نه به سكوت و اعتقاد به قدرت ندای حق طلبی
آبی طرح: تعزیه «بازار شام» روایت داستان اسرای كربلا در شهر شام و خطبه كوبنده حضرت زینب (س) با هدف آزادی خواهی، حق طلبی و رسوا كردن یزید و یزیدیان تذكار اتحاد، همدلی و سلطه نپذیری توسط دشمنان با قدرت نیروی اتحاد و همدلی مردم آزادی خواه جهان را به زیبایی و قدرت تمام به مخاطبان ارائه داد.
سابقه و پیشینه نمایش های آیینی با رویکرد و محوریت سوگ در ایران، به هزاره های دور بازمی گردد. اما با ورود اسلام به کشورمان سهم مهمی از آیین های نمایشی سوگ ایرانی ها روایت و داستان خویش را بر محور رثای و مراثی خاندان (ع)، پیامبر اسلام (ص) و رویدادهای همراه با تعزیت و مصیبت تاریخ اسلام استوار کرد. با به رسمیت شناخته شدن دین اسلام از دوران صفویه در کشورمان، شکل و ساختار شیوه نمایش های آیینی در جهت آیین های سوگ بهویژه با محوریت تعزیت بر اهل بیت(ع) در قامت و ساختار نمایش آئینی تعزیه که بعنوان کهن ترین نمایش سوگ ایرانی ها شناخته می شود جلوه ای متفاوت به خود گرفت.
از همان زمان تا امروز در دهه نخست ماه محرم؛ دهه پایانی ماه صفر همینطور طی شب های قدر در ماه مبارک رمضان، همسو با شهادت حضرت علی (ع)، هنرمندان عرصه تعزیه با اجرای نمایش های آیینی و نسخ مختلف تعزیه هم سویی و همراهی دوچندانی را با مسلمانان عزادار در جهت شهادت سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین (ع) و شهادت حضرت علی (ع) را در دستور کار خود قرار داده اند.
اهمیت شب های قدر و جایگاه هنر نمایش آیینی
لیالی قدر بعنوان یکی از مهم ترین ایام برای مسلمانان که در آن نه تنها شاهد نزول قرآن بعنوان کتاب آسمانی و هدایت مسلمانان در راه رستگاری زندگی دنیوی و اخروی شناخته می شود، برای شیعیان به مناسبت ضربت خوردن و شهادت حضرت علی (ع) از روزهایی پربرکت و پرفضیلت و مهم ماه ماه مبارک رمضان شناخته می شود.
در همین راستا هنرمندان هم در حوزه های مختلف ازجمله در عرصه تئاتر با تولید و اجرای آثار نمایشی مذهبی در رابطه با این ایام با محوریت زندگی و سیره حضرت علی (ع) تلاش می کنند تا فصل مهمی از پاسداشت ذهنی، روحی و روانی امام اول شیعیان را این دفعه با زبان و روایتی متفاوت در قامت هنر تعزیه و تئاتر دینی به مخاطبان عرضه کنند.
فضای مجازی، زمینه ای متفاوت برای عرض ارادت هنرمندان به ائمه اطهار (ع)
شرایط جاری کشور مانند بسیاری کشورهای جهان برگزاری مراسم آئینی و نمایش های سوگ در رابطه با لیالی قدر و شهادت حضرت علی (ع) را نسبت به سال های پیش دستخوش تغییر کرده است؛ چونکه هم زمان با تعطیلی فعالیتهای فرهنگی و هنری در راه کوشش برای قطع زنجیره شیوع کرونا و تحقق شعار شکست این ویروس فصل جمعی و اجرای آثار نمایشی مطابق سال های گذشته با ممنوعیت فعالیتهای فرهنگی و هنری با دشواری های خاصی همراه بود؛ اما همراهی با فضای مجازی و تنیده شدن فصلی دیگر از زندگی انسان های معاصر در این ایام با جهان مجازی سبب شده این دفعه بستری دیگر برای تولید و عرضه آثار نمایشی فراهم گردد.
شکل گیری اولین دوره سوگواره شبیه علی (ع) بعنوان یکی از فعالیتهای هنرمندان در روزهای شیوع کرونا هم زمان با لیالی قدر با همکاری دفتر تعزیه و آیین های نمایشی مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و تعامل با تلویزیون های تعاملی اینترنتی، فصلی متفاوت از تولید، اجرا و عرضه آثار را رقم زده است و از ۲۲ تا ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۹ هم زمان با ایام لیالی قدر شاهد برگزاری سوگواره شبیه علی (ع) با اجرای نمایش های تعزیه در سالن اندیشه حوزه هنری و پخش آن از راه تلویزیون های تعاملی مانند نمایش نت هستیم.
تعزیه بازار شام؛ میهمان پنجمین شب سوگواره شبیه علی(ع)
در پنجمین شب از اولین سوگواره شبیه علی (ع) و دومین شب از لیالی پرفیض قدر که بناست طی ۶ شب ادامه داشته باشد شامگاه جمعه (۲۶ اردیبهشت ) تعزیه بازار شام (که به نام تعزیه حضرت زینب (س) هم شناخته می شود) به روایت و معین البکایی سیدحسن گل ختمی و مجتبی حسن بیگی در تالار اندیشه حوزه هنری بدون تماشاگر به صحنه رفت و از راه فضای مجازی در اختیار علاقه مندان این عرصه قرار گرفت.
پس از واقعه عاشورا، به دستور یزید بن معاویه، شهر دمشق را تزئین کرده و اسیران کربلا به شهر می آورند. در حالیکه اهالی شام به تماشا آمده بودند، اسیران را در بازار و کوچه های شهر دمشق می گردانند. همینطور بخش مهم دیگری از روایت این تعزیه به خطبه کوبنده حضرت زینب(س) که در جهت رثای امام حسین (ع) و رو کردن دست گناهکار و روحیه وحشی گرانه یزید بن معاویه در مجلسی که برای شادباش این پیروزی از جانب دستگاه یزیدیان گرفته شده بود، باز می گردد.
خطبه حضرت زینب (س) در شام یا خطبه حضرت زینب (س) در مجلس یزید، به خطبه ای اشاره دارد که حضرت زینب (س) پس از واقعه عاشورا، هنگامی که کاروان اسیران کربلا به مجلس یزید بن معاویه در شام برده شده بودند، ایراد فرمودند. بنا بر اقوال مستند و اسناد متقن این خطبه و سخنان امام سجاد (ع) توانست تأثیر شگرفی در حاضران ایجاد کند و مجلس را به نفع خاندان (ع) تغییر دهد.
در روضه مجلس یزید و روضه ورود به شام که اغلب در ماه محرم و دهه پایانی ماه صفر خوانده می شود، به ورود اسیران کربلا به شهر و بازار شهر دمشق و برخورد شامیان با آنان اشاره می شود.
محور و محتوای خطبه
حضرت زینب (س) خطبه خویش را با حمد خدا و درود بر پیامبر (ص) و آیاتی از کلام الله مجید درباره بدکاران آغاز می کند و سپس با استناد به آیه ای درباره سنت الهی مهلت دادن به ستمکاران، به سرزنش یزید در ستم بر خاندان امام حسین(ع) و گرداندن آنها در شهرها پرداخت و علت این برخورد زشت یزید را کینه او از جنگ بدر دانست. وی در ادامه فرجام بد یزید را یادآور می شود و قاتلان و ستمکاران واقعه کربلا را نفرین می کند و در انتها با اشاره به اختصاص یافتن خاندان به وحی و نبوت، تلاش یزید برای محو یاد آنان را بی نتیجه و عبث می داند. خصوصیت بارز تعزیه بازار شام
نگاه سیدحسن گل ختمی و مجتبی حسن بیگی بعنوان راوی و معین البکای تعزیه بازار شام بازتاب دهنده یکی از مهم ترین خصوصیت های اولین سوگواره شبیه علی (ع) ست که به شکل مجازی طی ایام رمضان سال ۱۳۹۹ به مخاطب عرضه می شود.
در حقیقت این تعزیه هم مانند آثار پیشین حاضر در این سوگواره علاوه بر روایت خط داستان اصلی واقعه و ماجرای محوری اش تلاش دارد تا مخاطب خویش را با حوادث و اتفاقات روزآمد هم همراه سازد.
از این رو سیدحسن گل ختمی و مجتبی حسن بیگی بعنوان راوی و معین البکای تعزیه بازر شام با تاکید بر جایگاه ظلم ستیزی و دفاع از مظلوم، عدالت خواهی و حق طلبی، با وجود در اسارات بودن به دست دشمن، سکوت را جایز ندانسته و برای رو شدن دست دشمنان اسلام که هدفی جز سست کردن پایه های سنت رسول خدا حضرت محمدمصطفی (ص) و بی اثرکردن فعالیت خاندان و خاندان عصمت و طهارت (ع) در راه هدایت مسلمانان به سمت سعادت و رستگاری دنیا و عقبی وعده داده شده از جانب خداوند نداشتند، نقب و تلنگری هم به مردم آزادی خواه و حق طلب امروز در مقابل ستم کشورهای استعمارگر و زورگو می زند.
در خلال و میان این تعزیه با ذکاوت و تیزبینی راویان و معین البکای این اثر ضمن تقبیح رفتار کشورهای مستبد چون آمریکا آنهم در چنین روزهایی که جهان در بجران انسانی به سر می برد و بیشتر از هر چیز به اتحاد و همدلی نیاز دارد؛ بحث اسلام هراسی مطرح شده از جانب آمریکا و بر هم زدن اتحاد مردم جهان با سیاست اسلام هراسی و نفرقه افکنی را نیازمند برملا کردن دست مستبدان و جایز نداستن سکوت ملت آزادی خواه می دانند.
یا کشتار ملت مظلوم، مسلمان و روزه دار فلسطین در روزهای ماه مبارک رمضان دیگر نکته ای که بود در خلال این اثر به مخاطب یادآوری شد. تاکید بر سکوت نکردن و پشتیبانی از مظلوم بعنوان بخش مهمی از خطبه حضرت زینب (س) در بازار شام مقابل یزید و یزیدیان تذکاری بود که سیدحسن گل ختمی و مجتبی حسن بیگی بعنوان بانیان این مجلس به مخاطب خود عرضه دادند.
پنجمین شب از اجرای سوگواره شبیه علی (ع) بعنوان اولین سوگواره فضای مجازی در جهت لیالی قدر در این ایام که جامعه مان متأثر از شیوع کرونا نشان داد خلاقیت هنرمندان در عرصه نمایش با پویایی زنده بودن و اجرا و اتکا به داشته های کهن نمایشی می تواند دستاوردهای گران بهایی را برای مخاطبان و علاقه مندان به عرصه نمایش های آیینی با خود به همراه داشته باشد.
تجربه پخش زنده آثار نمایشی از راه پرتال تلویزیون تعاملی نشان داد بهره بردن از امکانات فضای مجازی می تواند بستری متفاوت و وسیع به وسعت خاک ایران زمین برای هنرمندان این عرصه جهت تولید و اجرای آثارشان با دامنه مخاطبان چندین میلیون نفری ایجاد کند.
سوگواره مجازی و نمایشی شبیه علی (ع) از ۲۲ تا ۲۷ اردیبهشت ماه همزمان با لیالی قدر هر شب از ساعت ۲۱.۳۰ تا ۲۳.۳۰ به شکل زنده و مستقیم از راه تلویزیون تعاملی نمایش نت، تارنما (وب سایت) آپارات و برنامه کاربردی (اپلیکیشن) سپهر سوره هنر برای مخاطبان پخش می شود.
منبع: آبی طرح
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب