از دود تا بخار؛
بی فرهنگی با عطر میوه!
به گزارش آبی طرح، قبلا اگر قرار بود کسی سیگار بکشد از اطرافیان اجازه می گرفت تا مبادا اذیت شوند یا این کار را در محیط های سربسته انجام نمی داد، اینروزها اما فرقی نمی کند درحال تماشای ویترین مغازه های یک پاساژ باشید یا برای دیدن یک فیلم به سینما رفته باشید؛ به یک باره بوی تند میوه هایی مثل انبه، شاتوت و... تمام مشام شما را پر می کند و زمانیکه به اطراف خود نگاه می کنید فرد یا اشخاصی را غرق در حلقه ای از دود می بینید؛ کسانیکه حتی در آن شرایط هم نتوانستند «ویپ » را کنار بگذارند و مشغول کار دیگری شوند.
به گزارش آبی طرح به نقل از ایسنا، سیگارهای الکترونیکی که در زبان محاوره با عنوان «ویپ » از آن یاد می شود در سالیان اخیر به یکی از عناصر برجسته در فضاهای عمومی تبدیل گشته اند. از کافه های شلوغ گرفته تا دورهمی های دوستانه تا این اواخر در سالن های سینما و کنسرت و یا حتی پشت میز اداره، افراد آنرا به دست می گیرند و بدون این که لحظه ای آنرا از خود جدا کنند، بی وقفه از آن کام می گیرند.
سیگارهای الکترونیک ابتدا به بهانه ضرر کمتر برای سلامتی به عنوان جایگزینی برای سیگار سنتی معرفی شدند؛ هرچند مدتی نگذشت که پزشکان و متخصصان درباره ی عوارض این وسیله که دیگر بواسطه شکل و شمایل جذابی که پیدا کرده بود در دست تعداد قابل توجهی از افراد دیده می شد، به صورت جدی هشدار دادند. هشداری که البته دیگر آنچنان که باید شنیده نشد و حالا این سیگارهای الکترونیک بنابر اعلام مسئولان وزارت بهداشت نوعی کالای قاچاق محسوب می شوند که از مسیرهای غیررسمی وارد کشور شده و با شکل و شمایل کوچک، جذاب و رنگارنگ با بخارهای معطر، قسمتی از سبک زندگی و هویت اجتماعی گروههای مختلف شده اند. اما این فرهنگ مصرف چه ابعادی دارد؟
ویپ؛ از ابزار ترک سیگار تا اکسسوری مد روز
ویپ با این وعده ی جذاب وارد ایران شد که مقرر است ضرر کمتری نسبت به سیگار سنتی داشته باشد، دود تولید نکند و بوی تند تنباکو را با رایحه های میوه ای و شیرین جایگزین کند. بدین سبب به سرعت در بین گروههای مختلف، جا باز کرد. اما چیزی که بالاتر از ادعای بی ضرر بودن، به محبوبیت ویپ دامن زد، ظاهر شیک آن بود. ویپ ها با طراحی های متنوع، از مدلهای ساده تا نمونه های خوش رنگ و پرزرق وبرق، به صورتی اکسسوری یا زیورآلات تبدیل گشته اند که در دست گرفتنشان برای برخی به قسمتی از پوشش روزانه تبدیل گشته است. اتفاقی که البته به همین جا ختم نمی شود.
ویپ کشیدن عادی نمی شود
خیلی از مصرف کنندگان معتقدند چون ویپ دودی مشابه سیگار سنتی ندارد و بوی خوشایندی تولید می کند، استفاده از آن در هر محیطی بدون مشکل است و این باور هم سبب می شود حتی در حضور خردسالان یا در جمع های خانوادگی به آسانی و بدون این که از دیگران اجازه بگیرند، ویپ بکشند. این نرمال سازی شاید ریشه در تصور بی ضرر بودن ویپ داشته باشد، اما می تواند نشان دهنده تغییر در آداب اجتماعی یا بی توجهی به حقوق دیگران نیز باشد.
در چنین شرایطی وقتی پای خردسالان به میان می آید، موضوع حساس تر می شود. برخلاف سیگار سنتی که به سبب بوی تند و دودش به طور معمول در حضور خردسالان با احتیاط بیشتری مصرف می شود، ویپ به سبب ظاهر جذاب و رایحه های شیرین، گاهی توجه خردسالان را جلب می کند و این مساله حتی می تواند به عادی شدن مصرف در سنین پایین تر منجر شود.
با وجود این که مسئولان وزارت بهداشت بارها هشدار داده اند که سیگارهای الکترونیک به صورت قاچاق وارد کشور می شوند، اما دسترسی به این محصولات و سایر متعلقات آن بوسیله فروشگاه های آنلاین و حضوری بسیار آسان است، خصوصاً آنکه تبلیغات در رسانه های اجتماعی، سبب شده است که ویپ به یکی از وسایل پرطرفدار در بین قشرهای متنوع از جوانان دانشجو گرفته تا افراد میانسال تبدیل گردد.
وقتی قهرمانان سیگار و ویپ می کشند!
در این میان نقش رسانه ها خصوصاً شبکه نمایش خانگی در ایجاد فرهنگ مصرف دخانیات، همچون ویپ، غیرقابل انکار است. این سریال ها تأثیر زیادی در نرمال سازی مصرف دخانیات داشته اند. در سریال هایی مثل «زخم کاری»، «یاغی»، «آبان»، «ازازیل» و تعداد قابل توجی از آثار دیگر صحنه هایی از مصرف سیگار یا حتی گاهی ویپ به کرات دیده می شود؛ این نمایش اغلب نه فقط برای شخصیت پردازی، بلکه به گونه ای طراحی شده است که مصرف دخانیات را جذاب جلوه می دهد. درحقیقت این تصویرسازی می تواند به ناخودآگاهِ مخاطب این پیام را منتقل کند که مصرف این محصولات قسمتی از سبک زندگی است. وقتی قهرمان یک سریال در لحظه ای پر احساس یا در اوج قدرت، سیگار و ویپ به دست می گیرد، این رفتار به گونه ای ظریف در ذهن مخاطب عادی می شود و این روند می تواند به تدریج مصرف ویپ را به عنوان قسمتی از فرهنگ تثبیت کند.
چالش های فرهنگی و نیاز به آگاهی
فرهنگ مصرف سیگار الکترونیکی در ایران، از جذابیت های ظاهری و استفاده در فضاهای عمومی گرفته تا نمایش آن در رسانه ها، نشان دهنده تحولی در رفتارهای اجتماعی است. این تحول، هرچند ممکنست در نگاه اول بی اهمیت به نظر برسد، اما می تواند به تدریج هنجارهای فرهنگی و اجتماعی را تغییر دهد. استفاده آزادانه از ویپ در محیط های بسته و بدون کسب اجازه از سایر افراد حاضر در آن مکان، استفاده در حضور کودکان، گرایش گروههای مختلف به این محصول و نمایش مکرر دخانیات در سریال ها، همگی همچون مسائلی هستند که نیازمند توجه اند.
نکته مهم اما این است که بدانیم برخورد شعاری یا فقط ممنوعیت محور با این پدیده عاملی برای کاهش مصرف آن نخواهد بود. فرهنگ سازی بوسیله گفت و گو، آموزش و تولید محتوای رسانه ای خلاقانه، می تواند تأثیر عمیق تری داشته باشد. ویپ، با تمام جذابیت هایش، بالاتر از یک محصول، به قسمتی از فرهنگ معاصر ایران تبدیل گشته است آنهم بدون این که فرهنگ استفاده درست از آن شکل گرفته باشد. این که این فرهنگ به چه سمتی حرکت نماید به موضوعات مختلفی همچون سیاستگذاری نهادهای فرهنگی، تولیدات در رابطه با این بخش و در نهایت روشی که برای اصلاح بخشِ غلط آن در پیش می گیریم وابسته است تا در نهایت حتی اگر کسی تصمیم گرفت به دور از تاثیر پذیری از جوی که در آن قرار گرفته است، سیگار الکترونیک را در زندگی روزمره همراه خود کند، بداند که استفاده از آن در محیط های سر بسته ممنوعست و جهت استفاده از آن در محیط های عمومی نیز باید اجازه بگیرد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب