هنر دینی از ایمان قلبی شروع می شود نه از سفارش یا تکنیک!
آبی طرح: ناصر سیفی هنرمند نقاش باور دارد که هنر دینی تنها زمانی ماندگار می شود که از باور قلبی هنرمند برخیزد، نه از سفارش و فرم گرایی ظاهری؛ چون اثری که از دل برآید، بر دل می نشیند.
به گزارش آبی طرح به نقل از خبر آنلاین به نقل از مهر، ناصر سیفی هنرمند نقاش باسابقه درباره ی جایگاه هنر دینی در خلق اثر ماندگار توسط هنرمندان اظهار داشت: در منظومه معرفتی شیعه، اعیاد و مناسبات دینی فقط یک واقعه تاریخی نیست، بلکه گره گاه رسالت و امامت و نقطه عطف در استمرار دین اسلام است. بعنوان مثال عید غدیر، عینیت بخش به تفسیر نبوی از آینده امت است؛ آنجا که پیامبر با معرفی علی (ع) به عنوان ولی، امام و جانشین خود، تداوم نبوت را در قالب امامت تضمین می نماید. این پیوند، تنها یک جابه جایی قدرت نیست، بلکه تبیینی از دین در بستر تاریخ است؛ تبیینی که بدون آن، دین ناقص و مأموریت پیامبر (ص) ناتمام می ماند. با این وجود، آن چه در هنرهای نمایشی ما غایب است، نه تنها روایت این واقعه به صورت هنرمندانه، بلکه فقدان درک صحیح از ظرفیتهای معرفتی و تمدنی آن واقعه دینی است. هنر و سینمای ما در مقابل واقعه ای که می تواند نقطه اتصال عقلانیت، عدالت، معنویت و سیاست باشد، یا سکوت کرده یا آنرا تقلیل داده است. این غفلت، تنها یک فقدان هنری نیست؛ نوعی از بی توجهی به هویت تاریخی- دینی شیعه است که در رسانه و روایت بازتاب پیدا نکرده است.
وی اشاره کرد: مسئله مهم تر، نگاه فرم گرایانه و بعضاً سطحی برخی هنرمندان یا سیاست گذاران فرهنگی به موضوعات دینی است. موضوعات دینی در هنر همچون غدیر، نه فقط یک واقعه قابل بازسازی تاریخی، بلکه بستری برای بازخوانی مفهوم انسان کامل، ولایت الهی و نسبت دین و حکومت است. اگر این مفاهیم به درستی درک و هنرمندانه تصویر شوند، میتوان از دل آن، روایت هایی خلق کرد که هم به نیازهای امروز پاسخ دهند و هم پیوند با هویت شیعی را تقویت نمایند.
جایگاه هنرمند مؤمن در این است که اثر هنری اش، نه فقط یک اثر زیبای ظاهری بلکه حامل پیام های معنوی، اخلاقی و فرهنگی باشد که می تواند با گذشت زمان اثرگذار بوده و سبب رشد و تعالی جامعه شود سیفی با اشاره به اینکه جایگاه هنرمند مؤمن در خلق اثر ماندگار بسیار متعالی و مؤثر است، اظهار داشت: هنرمند مؤمن نه تنها به مهارت و خلاقیت هنری خود توجه دارد، بلکه ایمان و باورهای دینی اش را در تمام مراحل خلق اثر دخیل می کند. این نگاه دینی و معنوی اهمیت بالای ی در ایجاد آثاری دارد که از عمق ارزش ها، معارف دینی و اخلاقی برخوردار می باشند و اثرگذاری عمیقی بر مخاطب دارند. بالاخره، جایگاه هنرمند مؤمن در این است که اثر هنری اش، نه فقط یک اثر زیبای ظاهری بلکه حامل پیام های معنوی، اخلاقی و فرهنگی باشد که می تواند با گذشت زمان اثرگذار بوده و سبب رشد و تعالی جامعه شود.
وی اشاره کرد: در روزگاری که مرز میان باور قلبی و ادعای ظاهری به شدت مبهم شده، پرسش از جایگاه «هنر دینی» در بین هنرمندان، خصوصاً در عرصه تجسمی، بالاتر از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده و آیا هر هنرمندی فقط با آشنایی با مفاهیم قدسی، قادر به خلق اثر دینی است؟ یا باید دل، قبل از دست، به ایمان گره خورده باشد؟ بررسی جایگاه اعیاد دینی در هنر ایران نشان داده است که، بااینکه این رویدادهای بسیار بزرگ و مهم در تاریخ اسلام و شیعه است، اما بنظر می رسد در عرصه هنر ایران، به نسبت جایگاه و عظمت آنها، کمتر پرداخته شده یا مغفول مانده باشد.
این هنرمند نقاش خاطرنشان کرد: در تاریخ هنر ایران، نمونه هایی از آثار مذهبی و آئینی وجود دارد اما غالباً بصورت نمودهای پراکنده و در حد آیین های عمومی یا اشعار و خطاطی های مذهبی مشهود هستند، نه آثار هنری ماندگار و مستقل در قالب نقاشی، تئاتر یا هنرهای تصویری مدرن. عیدی همچون عید غدیر، باوجود اهمیت بسیار، در هنر ایران به اندازه دیگر رویدادهای مذهبی و تاریخی، خصوصاً عاشورا، به صورتی کم رنگ یا مغفول باقیمانده است. این مساله فرصت مناسبی است که هنرمندان معاصر در آینده به آن بپردازند و آثاری خلق کنند که این رویداد مهم را به صورت زنده، جذاب و ماندگار تصویر کند.
وی اشاره کرد: خیلی از هنرمندان از مفاهیم قدسی و ارزشی سخن می گویند اما هنر، آینه ای است که تنها با نور صداقت و باور روشن می شود. ادعا، جایگزین باور نمی شود؛ همان گونه که گفتن، معادل زیستن نیست. در هنر دینی، این تمایز از همیشه آشکارتر است و اثری که از دل برنیاید، هیچگاه به دل نمی نشیند.
سیفی اظهار داشت: یک اثر هنری، فقط بازتاب یک تکنیک نیست؛ بلکه آمیخته ای از فکر، معنا، شناخت و باور است. بااینکه امکان دارد اثری مذهبی در ظاهر طراحی شود اما ماندگاری آن، بسته به عمق معنایی است که از دل هنرمند برخاسته باشد. خیلی از آثار امروزی فقط در لحظه مخاطب را جذب می کنند اما از عمق اثرگذاری و پایداری در حافظه جمعی بی بهره اند.
زبان غیرمستقیم؛ ابزار قدرتمند هنر دینی
وی ضمن اشاره به این که یک هنرمند به باور قلبی نسبت به موضوعی دینی برای خلق اثر نیاز دارد، اشاره کرد: باور به مفاهیم الهی، اگر با درک زبان هنر و توانایی بیان تصویری آن همراه نباشد، راه به جایی نمی برد. هنرمندی که به مفاهیم اعتقاد دارد، باید بداند چطور این مفاهیم را بدون شعارزدگی و در سطحی عمیق به تصویر بکشد. اثر هنری موفق، آن اثری است که بدون شعار و بی آن که فریاد بزند، مخاطب را به تأمل وادارد. هنرمندان مؤمن، کسانی هستند که مفاهیم را با زبان هنر، به روشی جذاب، غیرمستقیم و درونی بیان می کنند. آنها فطرت مخاطب را نشانه می گیرند؛ بی آن که بر او تحمیل کنند.
وی درباره ی این که چرا هنر دینی گاهی سرد و بی روح به نظر می آید، بیان کرد: در برخورد با برخی آثار دینی امروز، رنگ ها سردند، فضاها بسته اند و فرم ها متأثر از سبک های وارداتی هستند. درحالی که انتظار می رود هنر دینی ما، ریشه در نگارگری، عرفان و زیبایی شناسی بومی داشته باشد، گاهی تنها کپی برداری هایی سطحی از ادبیات یا سینمای غرب بچشم میخورد.
این هنرمند نقاش اظهار داشت: اگر هنر دینی را با مناسبت های مذهبی پیوند بزنیم، غدیر باید در صدر باشد اما آیا واقعا آن گونه که باید به این مفهوم در هنر توجه شده است؟ مفاهیم عدالت محور، ولایتمداری، امت سازی و اخلاق اجتماعی، ابعاد گسترده ای از غدیر را شکل می دهند اما هنر ما چقدر توانسته این ابعاد را روایت کند؟ دهه اول انقلاب اسلامی، دوره ای بود که هنر دینی و انقلابی در آن متولد و شکوفا شد. اما ادامه مسیر با موانعی مواجه شد؛ حساسیت های بیرونی، بی برنامگی درونی و نبود نقد منصفانه، باعث شدند هنر دینی به بلوغ واقعی نرسد و برخی مفاهیم قرآنی و معارف اهل بیت، از مسیر تولید هنری کنار گذاشته شوند.
دهه اول انقلاب اسلامی، دوره ای بود که هنر دینی و انقلابی در آن متولد و شکوفا شد اما ادامه مسیر با موانعی مواجه شد
او همینطور بیان کرد: خلق آثار پراکنده و مناسبتی، گرچه باارزش است اما به تنهایی کافی نیست. آن چه نیاز مبرم جامعه هنری امروز است، تشکیل یک «دبیرخانه دائمی هنر دینی» با حضور اتاق فکرهای منسجم، برگزاری کارگاه های تخصصی، تدوین شیوه نامه های هنری و فراهم سازی زمینه ورود مفاهیم دینی به دانشگاه ها و آموزش رسمی است. شاید بهترین نمونه برای هنر دینی واقعی، راهپیمایی روز غدیر یا اربعین باشد جایی که مردم بدون ادعا، ایمان خودرا زندگی می کنند. این حرکت مردمی، پر از لحظات هنری، ایثار، عاطفه و زیبایی است. اگر هنرمند بخواهد اثر ماندگار خلق کند، باید به دل این جمعیت برود، مشاهده کند، لمس کند و آن گاه اثر بسازد.
سیفی در آخر صحبت هایش اظهار داشت: هنر دینی، نه محصول سفارش است و نه زاییده تکنیک؛ بلکه نتیجه واکاوی قلبی، شناخت فطرت انسان و توانایی بیان مفاهیم با زبانی غیرمستقیم، جذاب و مؤثر است. جامعه ای که غدیر یا اربعین را بفهمد، احتیاجی به شعار نخواهد داشت و هنرمندی که آنرا درک کند، احتیاجی به تصنع ندارد. تنها باید مجالی برای خلق فراهم نمود، با قلب، نه فقط با قلم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب