به مناسبت ۲۱ آذر روز خیاط،
خیاطی که زمان را دوخت
به گزارش آبی طرح، خراسان رضوی چند سالی است که کرکره مغازه ای کوچک در دل بازار قدیمی کاشمر پایین مانده؛ مغازه ای که زمانی تابلوی رنگ و رو رفته اش با نوشته «خیاطی رجبی» برای اهالی شهر نشانی از اعتماد و خوش قولی بود. حالا اما پشت آن در زهوار در رفته، تنها سکوت و بوی پارچه های مانده به جاست؛ خیاط پیر این مغازه چند سالی می شود که به علت کهولت سن و ضعف چشم، دیگر توان نشستن پشت چرخ خیاطی را ندارد.
خیاطی رجبی نزدیک به شش دهه پیش در راسته پارچه فروشی ها قد برافراشت؛ روزهایی که صدای چرخ های دستی در گوشه گوشه بازار سرپوشیده می پیچید و مشتری ها برای تحویل لباس های دست دوز هفته ها منتظر می ماندند.
او از همان روز نخست، به دوختِ تمیز و راست قولی شهره شد. مشتری هایش می دانستند اگر رجبی لباسی تحویل دهد، هر درزش دوام دارد و هیچ ابریشم و لایی چسبی جای سوزن او را نمی گیرد.
سالهای بسیاری، پیرمرد بامداد ها چراغِ مغازه را روشن می کرد، دستی بر چرخ فلزی می کشید و با نگاهی آرام به پارچه ای تازه می خندید؛ گویی هر لباس برای او نه یک سفارش، بلکه اثری هنری بود. با گذر زمان اما چشم هایش سست تر شد و دستانش لرزید تا آنجایی که نه چرخ دیگر همراهی اش کرد و نه پارچه زیر دستش رام شد.
حال تنها خاطره آن مغازه مانده؛ بسته شدن آن در چوبی شاید تنها پایان یک مغازه باشد، اما برای بسیاری نشانه فراموشی هنری است که سال ها با سوزن و نخ زنده مانده بود.
روزگاری که لباس بوی اعتماد می داد
رجبی سالهای دور را اینگونه تعریف می کند؛ زمانی که هنوز خیابان ها خاکی بودند و مردم برای دوخت لباس هایشان به خیاط مراجعه می کردند نه به پاساژ؛ آن زمان برای خرید لباس، مردم پارچه شان را خودشان انتخاب می کردند. هرکسی سلیقه ای داشت؛ یکی مخمل می خواست، دیگری فاستونی. خیاط کار سختی داشت اما احترامش سرجای خود بود.
وی با اعلان اینکه دوخت لباس نوعی نمایش سلیقه و شأن بود، اضافه کرد: مردم برای مراسم خاص، از عید گرفته تا عروسی، خیاط مخصوص خویش را داشتند؛ اما این رسم کم کم کم رنگ شده و جای خویش را به لباس های آماده داده است.
این خیاط قدیمی با نگاهی انتقادی به تغییر سلیقه نسل امروز اظهار داشت: امروزه اغلب مردم، بخصوص جوانان، دنبال لباس های آماده اند؛ لباس هایی که در بوتیک ها با نور و زرق وبرق چیده شده اند و آن قدر خوش رنگ و مرتب هستند که خیال می کنی برای تمام عمر دوخته شده اند؛ اما واقعیت اینست که بیشترشان عمر کوتاهی دارند. پارچه های نامرغوب و دوخت های بازاری، فقط ظاهر خوبی دارند.
به قول این خیاط کهنه کار، خیلی از پوشاک حاضر در بازار، به سبب استفاده از لایی های چسبی و پارچه های بی کیفیت، دوام چندانی ندارند؛ در واقع لباس های آماده مثل خاطره های کوتاهند و یک فصل بیشتر دوام نمی آورند.
وی در مقابل، به کیفیت دوخت های قدیمی اشاره نمود و اضافه کرد: لباسی که با دقت و عشق دوخته شود، سال ها میهمان تن صاحبش می ماند. هنوز اشخاصی را سراغ دارم که لباس دوخته سی سال پیش شان را نگه داشته اند.
هنر خیاطی، ترکیبی از دقت و احساس
رجبی، خیاطی را فقط یک شغل نمی داند. برای او، دوخت و برش لباسی نو، نوعی خلق هنری است. خیاطی شغلی زیبا، جذاب، متنوع و خیلی ظریف است؛ اما همین ظرافت، سختی های خودش را دارد. از اندازه گیری گرفته تا انتخاب نخ و پارچه، همه چیز اهمیت دارد. یک میلی متر اشتباه امکان دارد تمام کار را به هم بزند.
او از روزهایی می گوید که برای دوخت یک کت یا مانتو چند روز وقت می گذاشت، یا با مشتری ساعت ها درباره ی مدل و رنگ گفتگو می کرد. خیاطی، برای او فقط کار نبود؛ ارتباطی انسانی میان خیاط و مشتری بود، نوعی اعتماد متقابل که حالا به ندرت دیده می شود.
رجبی اضافه کرد: در بازار امروز منطقه ترشیز و خیلی از شهرها، چراغ خیلی از مغازه های خیاطی خاموش شده است. صنعتی شدن تولید پوشاک، ورود کالاهای خارجی و گرانی ابزار کار، خیاطی سنتی را به حاشیه رانده است.
وی اظهار داشت: به سبب ضعف شدید بینایی که با افزایش سن رخداده، دیگر قادر به انجام کارهای دقیقی مثل نخ کردن سوزن نیستم، برای همین مجبور شده ام کار خیاطی را کنار بگذارم.
از او می پرسیم راز ماندگاری ات چه بود، اظهار داشت: فقط صداقت. اگر کاری قبول می کردم، خودم را موظف می دانستم در زمان مقرر تحویل دهم. مشتری وقتی اعتماد کرد، دیگر نمی گذارد از اعتبارت کم شود.
وی اعتقاد دارد خیلی از مشاغل سنتی به سبب از بین رفتن همین اصل اخلاقی، فراموش شده اند، جوانان امروز باید بدانند اگر صداقت در کار نباشد، پارچه هرچقدر مرغوب باشد، دوخت دوام ندارد.
خیاطی در گذر زمان؛ از سنت تا صنعت
رجبی در ادامه درباره ی تحولات شغلش اظهار داشت: زمانی اندازه گیری ها با متر پارچه ای و تجربی انجام می شد تا امروز که نرم افزارها و دستگاه های لیزری مدل لباس طراحی می کنند اما به عقیده من، روح هنر خیاطی در ابزار نیست، در نگاه خیاط است.
وی معتقد است؛ خیاطی سنتی نه تنها بخشی از اقتصاد محلی بوده، بلکه جزئی از فرهنگ و خاطره مردم است. لباسی که در خیاطی های محلی دوخته می شد، گاهی در جشن ها یا تصاویر خانوادگی نسل ها بعد دیده می شود و همین پیوند فرهنگی، ارزش این حرفه را دوچندان می کرده است.
این خیاط قدیمی که کار خیاطی را از نوجوانی شروع کرد. از روزهایی اظهار داشت که شاگردی خیاط ها بیشتر از یادگیری دوخت، درس ادب و صبر بود.
رجبی در توصیف دوران شاگردی خود اظهار داشت: اولویت یادگیری، منش انسانی بود؛ ما اول یاد می گرفتیم صبر داشته باشیم، بعد یاد می گرفتیم دوخت انجام دهیم.
سرعت زندگی و دوام لباس
این خیاط قدیمی درباره ی دگرگونی های اجتماعی و تغییر سبک زندگی مردم اضافه کرد: مردم دیگر وقت ندارند برای اندازه گیری یا امتحان لباس چند بار به خیاطی بروند. سرعت زندگی، همه چیز را کوتاه کرده است.
رجبی بیان نمود: گرچه برای جوانان امروزی لباس آماده راحتتر است، اما مثل خیلی چیزهای این دوره، موقت است و دوام ندارد.
وی اظهار داشت: از مسؤلان فرهنگی انتظار می رود برای حفظ مشاغل سنتی، برنامه های آموزشی و حمایتی طراحی نمایند تا هنرهایی مانند خیاطی، کفاشی و گلدوزی باردیگر جان بگیرند.
این خیاط قدیمی با اعلان اینکه چشمانم ضعیف شده اند و دیگر توان نخ کردن سوزن را ندارد، خاطرنشان کرد: با توجه به این محدودیت، عشق به حرفه در وجودم زنده است و هر بار که چرخ خیاطی روشنی می بینم، خاطرات عمرم باردیگر جان می گیرند.
در دنیایی که سرعت جای دقت را گرفته و مشتری ها جای خیاط های محلی را با برندهای خارجی عوض کرده اند، حضور اشخاصی همچون رجبی یادآور این حقیقت ساده است. با سوزن خیاطی شاید لباس دوخته شود، اما با عشق، اعتماد انسان ها دوخته می شود لباسی که هیچگاه از مد نمی افتد.
بطور خلاصه حال تنها خاطره آن مغازه مانده؛ بسته شدن آن در چوبی شاید تنها پایان یک مغازه باشد، اما برای بسیاری نشانه فراموشی هنری است که سال ها با سوزن و نخ زنده مانده بود. وی با اشاره به اینکه دوخت لباس نوعی نمایش سلیقه و شأن بود، افزود: مردم برای مراسم خاص، از عید گرفته تا عروسی، خیاط مخصوص خویش را داشتند؛ اما این رسم کم کم کم رنگ شده و جای خویش را به لباس های آماده داده است. این خیاط قدیمی با نگاهی انتقادی به تغییر سلیقه نسل امروز عنوان کرد: امروزه اغلب مردم، به خصوص جوانان، دنبال لباس های آماده اند؛ لباس هایی که در بوتیک ها با نور و زرق وبرق چیده شده اند و آن قدر خوش رنگ و مرتب هستند که خیال می کنی برای تمام عمر دوخته شده اند؛ اما واقعیت این است که بیشترشان عمر کوتاهی دارند.
منبع: آبی طرح
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب