از مغایرت های تاریخی تا ایرادهای شکلی مجسمه زانو زدن والریانوس
آبی طرح: استفاده از نمادهای ملی و رجوع به میراث ایران باستان چه در صداوسیما و چه در المان های شهری، بعد از جنگ 12 روزه اسرائیل مقابل ایران، نکته ای نیست که بتوان کتمانش کرد. تازه ترینش، مجسمه ای که نامش را «زانو زدن والریانوس امیر روم در مقابل شاپور ساسانی» گذاشته اند.
نرگس کیانی: استفاده از نمادهای ملی و رجوع به میراث ایران باستان چه در صداوسیما و چه در المان های شهری، بعد از جنگ ۱۲ روزه اسرائیل ضد ایران، نکته ای نیست که بتوان کتمانش کرد. از عکس رستم، پهلوان شاهنامه در پس زمینه استودیوی شبکه دو صداوسیما تا بیتی از شاهنامه فردوسی؛ «شگفت آمدش گفت از ایران سپاه/ چنین دختر آید به آوردگاه؟» همراه با تصویری از سحر امامی نصب شده بر دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج). مثال هایی از این دست بسیارند و جدیدترین شان مجسمه ای که نامش را «زانو زدن والریانوس امیر روم در مقابل شاپور ساسانی» گذاشته اند. این مجسمه که جمعه ۱۶ آبان در میدان انقلاب پرده برداری شد مقرر است حدود ۲۰ روز در این میدان بماند و بعد از آن در میدان آزادی نصب شود.
از مغایرت های تاریخی تا ایرادات شکلی
زانو زدن والریانوس امیر روم در مقابل شاپور ساسانی» از فایبرگلاس تولید شده و بالاتر از هفت متر ارتفاع دارد. این مجسمه طی سه ماه توسط پیام قانع طراحی و اجرا شده است. ازجمله ایراداتی که از زمان رونمایی به مجسمه مذکور وارد شده است، یکی دوری آن از واقعیت تاریخی است. نکته ای که علی نیکویی، کارشناس ارشد تاریخ ایران باستان در یادداشتی برای خبرآنلاین به آن اشاره نمود و نوشت: «برخی از باستان شناسان و محققان تاریخ براین باورند که آن کس که در تصویر نقش رستم زانو زده امیر روم فلیپ عرب بوده و آنکه دستانش به عنوان اسیر در دست پادشاه ایران است والریانوس است که این نظر باتوجه به متن کتیبه ها شاید به درستی نزدیک تر باشد.» با این حساب شاید بهتر باشد نام این اثر را «زانو زدن فیلیپ عرب در مقابل شاپور ساسانی» گذاشت. هرچند باتوجه به عنوان برنامه رونمایی از این مجسمه «زانو زنندگان برابر ایران»، صرف زانو زدن کفایت می کرده و تفاوتی نداشته است والریانوس باشد یا فیلیپ عرب. ازجمله نکات دیگر، بر اساس گزارش ایسنا، میتوان به این نکته اشاره نمود که پروژه بدون برگزاری فراخوان تخصصی، بدون مشارکت انجمن مجسمه سازان و بدون شفافیت در روند انتخاب و اجرا پیش رفته است.
در کنار این ها جمشید مرادیان، هنرمند مجسمه ساز ضمن تأکید بر اینکه هنوز مجسمه مذکور را ندیده است، به خبرآنلاین اظهار داشت: «مجسمه های شهری که این اواخر شاهد ساخت و نصب آنها بودیم، متاسفانه، آثاری بدون عیب و ایراد نبوده اند. چونکه عموما به دست اهل فن ساخته نمی شوند.» او متواضعانه، با تکیه بر اینکه خودرا اهل فن نمی داند، به نکاتی چون اشتباهات آشکار در آناتومی مجسمه ها اشاره نمود که به چشم هر بیننده ای می آید. مرادیان بر این نکته هم اصرار کرد که اهمال کاری در ساخت اثر هنری چنان ضربه ای به روح مردم وارد می نماید که نساختنش صد برابر ارجح بر ساختنش است. او اضافه کرد: «مجسمه ای که مقرر است در مهم ترین میدان شهر (میدان آزادی) نصب شود باید فوق تخصصی اجرا شده باشد.» مثال مرادیان در این خصوص ۲۰ سال مطالعه ی مجسمه سازی بود که قرار بود مجسمه آبراهام لینکلن را بسازد. او ضمن اشاره به این نکته اظهار داشت: «در حالی که در کشور ما مجسمه سازهایی، مجسمه هایی را می سازند که خودشان ۲۰ سال شان نیست.» مرادیان همین طور عمل «زانو زدن انسانی در مقابل انسان دیگر» را مفهومی جالب برای ساخت مجسمه نداشت. چه امیر روم در مقابل شاه ایران زانو زده باشد، چه هر انسان دیگری در مقابل انسان دیگر.
منشاء تعارض و تناقضی که می بینیم، کجاست؟
سعید معیدفر، جامعه شناس، کارشناس دیگری است که از زاویه ای متفاوت با او صحبت می نماییم. او صحبت های خودرا در این مورد چنین شروع می کند: «ضمن ابراز تاسف، تلقی عمومی اینست که کشور، به هر دلیلی؛ شامل فقدان کار آمدی یا مدیریت غلط، درگیر بحران های متعددِ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، بین المللی و منطقه ای است. بحرانی که رئیس جمهوری گاهی نام آنرا «ناترازی» می گذارد. یک بحران یا یک ناترازی خیلی محسوس که هر آینه با گوشت و پوست و استخوانِ خود احساسش می نماییم و قابل کتمان نیست.»
معیدفر از آنچه توضیح داد به عنوان شرایطی نام برد که رونمایی از مجسمه مذکور در بستر آن صورت گرفت و اشاره کرد: «با این حساب ما درحال پرداختن به اموری در مدیریت شهری هستیم که کاملا متناقض و متعارض با نگاه پیشین، است. این تناقض و تعارض اما از کجا نشات می گیرد؟»
وی در ادامه توضیح داد: «پیشتر تلاش بر این بود که از راه نمادهای دینی و مذهبی، به بسیج باورمندانِ انقلاب، در حوزه های متعدد پرداخته شود. اما بعد از جنگ ۱۲ روزه ناگهان نمادهای باستانی یا ملیِ در ارتباط با قبل از ظهور اسلام در ایران، مورد استفاده «ابزاری» قرار گرفتند.» اما معیدفر چرا این استفاده را ابزاری می داند: «چون می خواهند چنین القاء کنند که حتی اگر به نمادهای دینی و مذهبی باور ندارید، باورتان به «ایران» را مرجع حرکت خود قرار دهید؛ کشوری که در تاریخی مستمر، با تمدنِ موثرش، تاثیراتی کم نظیر به جا گذاشته است.» معیدفر دلیل این کار را آن می داند که بالاخره، باور به هر دوی این نمادها؛ چه دینی و مذهبی و چه باستانی وملی، به یک نتیجه می انجامد.
نمادهایی که پیش تر برابرنهاد آنها بودیم
معیدفر اعتقاد دارد وقتی نمادهایی را که قبلا خودمان برابرنهادِ آنها بوده ایم برجسته می نماییم، آدم ها می فهمند که داستان چیست. مضاف بر اینکه استفاده از این نمادها الزاما به مفهوم تغییر رویکرد نیست. چونکه به عنوان مثال در روز منتسب به کوروش (۷ آبان) شاهد برخوردهای پیشین با کسانی هستیم که می خواهند با رساندن خود به مقبره او میراث باستانی و تاریخی به جا مانده را پاس بدارند. حال باید دید مانع تراشی ها در روز کوروش متوقف می شود؟ از جانب دیگر به اعتقاد معیدفر نمادهای ملی چون شب یلدا، چهارشنبه سوری، عید نوروز و سیزده به در هم همیشه با نوعی مقابله و سعی برای نادیده گرفته شدن همراه بوده اند. معیدفر در ادامه پرسید: «آیا با توجه به این شرایط بازهم میتوان افکار عمومی را به نحوی تحت تأثیر قرار داد که عرق ملی اش به جریان بیفتد و استفاده از نمادهای مذکور را تغییر رویکرد به حساب آورد؟» پاسخ معیدفر به این پرسش منفی و معتقد است: «این اقدامات در نهایت به تخریب میراث ملی می انجامد. به بیانی دیگر، چنین بنظر می رسد نخست نمادهای دینی را بد مصرف کردیم. حالا هم به سراغ نمادهای ملی و باستانی رفته ایم تا همان کار را با آنها هم انجام دهیم.» این در حالیست که بر اساس گفته این جامعه شناس نه میراث ملی و نه میراث دینی ما، چیزی نیست که بسادگی به دست آمده باشد. بلکه ثمره کوشش فراوان نسل های متعدد مردم این سرزمین است که این میراث را برای بقای خود حفظ نموده اند و استمرار ببخشیده اند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب