نگاهی به فیلم تك تیرانداز ساخته علی غفاری؛
بازگشت به دوران فیلمهای دفاع مقدسی دهه ۶۰
آبی طرح: در سومین روز جشنواره فیلم فجر سال جاری از نخستین اثر دفاع مقدسی این ضیافت در سینمای رسانه ها رونمایی گردید، فیلمی که یادآور آثار دفاع مقدسی دهه ۶۰ است و در آن با یک قهرمان تک بعدی و رنگ آمیزی نشده مواجه هستیم که ظرافت های هویت چندوجهی اش آشکار نمی گردد.
تعداد فیلمهای داستانی که درباره سرداران و شهدای ایرانی ساخته شده محدود و اندک است. زیباتر از زندگی، تیرباران، شور شیرین، به کبوی یاس، بزرگمرد کوچک، چ و شب واقعه جزو فیلم هایی هستند که زندگی شهدای هشت سال دفاع مقدس را ورق می زنند. به جز دو فیلم آخر بقیه آثار شهرت چندانی نداشته و در زمان اکران گیشه پر رونقی را تجربه نکردند.
فیلم تک تیرانداز ساخته علی غفاری که با محوریت زندگی پربار شهید عبدالرسول زرین ساخته شده در ردیف فیلمهای مذکور قرار می گیرد. توانایی ویژه شهید زرین همان گونه که از نام فیلم پیداست، شکار دشمنان بعثی با اسلحه انفرادی بوده است. این شهید بزرگوار مهارت ویژه ای در تک تیراندازی داشته تا جایی که برخی او را گردان تک نفره یا صیاد خمینی(ره) نامیده اند.
کارگردان تک تیرانداز از این ظرفیت داستانی جهت ساخت اثری پرتنش و پرفراز و نشیب بهره برده است. بخشی از خصوصیت های شخصیتی شهید در فیلم، مو به مو حفظ شده است. مثلا این که او لهجه اصفهانی داشته، پدر هفت فرزند بوده، مرد مهربانی بوده و به افراد در حال نماز شلیک نمی کرده، دنبال فرماندهان بعثی بوده و سربازان را نشانه نمی گرفته و...
فیلمنامه تک تیرانداز در تشریح شخصیت شهید به همین چند نکته بسنده می کند و فراتر نمی رود. در یک فیلم شخصیت محور انتظار داریم که زوایای متنوعی از زندگی شخصی و اجتماعی یک فرد برایمان روشن شود. رسول فیلم علی غفاری با عشق و علاقه ای که به تیراندازی دارد در حد تیپ باقی مانده و تبدیل به شخصیت نشده است.
مخاطب بعد از تماشای سه فیلم شب واقعه، چ و ایستاده در غبار شناخت کاملی نسبت به زندگی دریاقلی سورانی، شهید چمران و احمد متوسلیان پیدا می کند. این دو نفر بعنوان دو قهرمان باورپذیر و چند بعدی در دنیای فیلم معرفی می گردند. ولی در مقام مقایسه فیلم تک تیرانداز لحنی حماسی دارد و نمایی تک بعدی از زندگی شهید زرین عرضه می دهد. روایت فیلم مدام او را در حال حماسه آفرینی نشان داده است. او بدون آن که مانعی بر سر راه داشته باشد پیشروی و دشمن را تار و مار می کند.
در یک روایت دراماتیک شجاعت و پیروزی در کنار عناصر متضاد خودش یعنی ترس و شکست معنا پیدا می کند. دلاوری و شجاعت وقتی بیشتر به چشم می آید که فرآیند ظهور و بروز آن به تصویر کشیده شود. یک فرد شجاع در راه رسیدن به هدفش حتما مرحله ترس را پشت سر می گذارد و بر آن غلبه می کند. خلا این موارد سبب شده شاهد یک قهرمان تک بعدی و رنگ آمیزی نشده باشیم که ظرافت های هویت چندوجهی اش آشکار نمی گردد. لحن حماسی فیلم از یک سو به فیلمهای هالیوودی پهلو می زند که در آن یک قهرمان همه فن حریف به تنهایی کاری می کند کارستان. از طرفی فیلم یادآور آثار دفاع مقدسی دهه شصت است که در آن بازیگری همچون جمشید هاشم پور تک نفره دشمن را به خاک سیاه می نشاند. سال قبل فیلمی با عنوان روز صفر نمایش داده شد که در آنجا هم قهرمان فیلم همچون شخصیت های سینمای هالیوود یک تنه به جنگ دشمن می رفت.
فیلمنامه تک تیرانداز همینطور از کمبود آدم هایی که در خدمت توصیف فضای قصه باشند رنج می برد. پسر نوجوان خرده داستانی را با خودش به داخل فیلم می آورد و موتور قصه را روشن می کند. پیرمرد رزمنده هم با حضور کوتاهش تا حدودی تبدیل به یک قهرمان فرعی می شود. در جبهه عراقی ها فرمانده ای که تشنه انتقام است و معاونی که پناهنده می شود، شخصیت های متمایزی هستند. به جز این چند نفر بقیه آدم ها چه در جبهه ایرانی و چه در جبهه عراقی شبیه به هم هستند و خصوصیت متمایزکننده ای ندارند. روایت داستان حتی درباره شهید حسین خرازی هم خساست به خرج داده و اطلاعات خاصی از وی در اختیار مخاطب قرار نمی دهد.
مشخص نیست که فیلمنامه نویس در هنگام نگارش تا چه اندازه به حقیقت وفادار بوده. منابع مکتوب و تصویری ماجرا را بگونه ای متفاوت از آنچه در تک تیرانداز روایت کرده اند. مثلا این ماجرا که یکی از درجه داران عراقی در ظاهر پناهنده ایران شده و با این ترفند برای شهید زرین تله گذاشته در منابع دیگر مشاهده نمی گردد. این اتفاق مسیر داستان را تغییر می دهد. با این حساب خیلی مهم می باشد بدانیم این ماجرا زاییده تخیل نویسنده بوده یا در حقیقت هم اتفاق افتاده است. فیلم مستندی با عنوان گردان تک نفره ساخته شده که در آن اطرافیان شهید زرین درباره شخصیت او صحبت می کنند. هیچ یک از این افراد به اتفاقی مهمی که در فیلم شاهدش بودیم اشاره نمی کنند.
فیلم تک تیرانداز آنجا که صحنه های جنگی تبادل آتش و انفجار را با حجم بالای جلوه های ویژه نشان مان می دهد، موفق عمل می کند. ولی در راه معرفی یک شخصیت چند وجهی باورپذیر ناتوان است.
فیلم سینمایی تک تیرانداز به کارگردانی علی غفاری و تهیه کنندگی ابراهیم اصغری محصول انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس بنیاد فرهنگی روایت فتح است که با نگاهی به حماسه بزرگترین تک تیرانداز جنگ های معاصر جهان، شهید عبدالرسول زرین ساخته شده است.
در این فیلم کامبیز دیرباز، امیررضا دلاوری، علی رضا کمالی، عبدالرضا نصاری، انوش معظمی، حسین پوریده، حسین شریفی، عبدالحلیم تقلبی، اسمعیل خلج، مهدی شیخ عیسی و گورا نگم به ایفای نقش پرداخته اند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب