از نمایشنامه نویسی تا ریاست جمهوری در نامه های سرگشاده واتسلاف هاول

از نمایشنامه نویسی تا ریاست جمهوری در نامه های سرگشاده واتسلاف هاول کتاب «نامه های سرگشاده» گزیده تاریخی از نوشته های «واتسلاف هاول»، نمایشنامه نویس، جستارنویس و رئیس جمهوری جمهوری چک است که به تلاش «پل ویلسون» و برای ترسیم سیر تکامل و تحول فکری این شخصیت سیاسی و ادبی گرداوری شده است.


«گرمی، گشاده رویی، مهربانی و صمیمیت بی مزد و منت دارد کم کم از برخوردهای روزمره مردم با همدیگر رخت برمی بندد. انگار فقط یک چیز از فکر همه می گذرد: آنچه را دنبالش هستند کجا باید پیدا کنند. بی تفاوتی و رفتارهای ناشایست در حال گسترش است (...) اما در پس تمام این رفتارها فشار روحی گنگی نهفته: مردم یا عصبی و مضطرب و آزرده خاطرند یا به کل هیچ احساسی ندارند. قیافه شان طوری است که انگار منتظرند هر لحظه بی اطلاع از جایی مشتی حواله شان بشود. آرامش و اطمینان خاطر جایش را به پرخاشگری داده است». (ص. ۳۵۸)
این مشاهدات واتسلاف هاول (Václav Havel) است از وضعیت جامعه ای که «در معرض تشعشعات توتالیتاریسم قرار دارد» (ص.۳۵۹) و مردمش «در یک تهدید مدام به زندگی ادامه می دهند» (همان). او از همان ابتدای فعالیتش بعنوان نمایشنامه نویس با آثار عموما آبزوردش نشان داد که به جامعه و وقایع آن بی تفاوت نیست و با آثاری چون ضیافت در باغ (۱۹۶۳) و یادداشت (۱۹۶۵) در چکسلواکی شناخته شد، با همین آثار در مقابل ساختارهای قدرت سیاسی حاکم بر کشورش ایستاد و بعد از آن به سمت جستارنویسی رفت که در دهه های شصت و هفتاد میلادی فضای بیشتری برای انتقاد از بلاهت و پوچی جامعه ای ماشینی در اختیارش قرار می داد.


هاول یکی از سخنگویان اصلی گروه مخالفان سیاسی نظام کمونیستی در چکسلواکی معروف به «منشور ۷۷» بود و در فاصله ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۳ به دست این رژیم و به افترا مشارکت در جنبش حقوق بشری چک زندانی شد و نمایشنامه هایش ممنوع اعلام شدند. در دوران حبس «شرایط و سانسور حاکم بر زندان وادارش کرد نامه های خواندنی و فوق العاده ای به همسرش اولگا بنویسد و به این بهانه کندوکاو عمیقی در شخصیت و باورهای خودش داشته باشد و نتایج وسیع تر و فلسفی تر آنها را بررسی کند». (ص.۱۹)
او در نوامبر ۱۹۸۹ با بنیان گذاری جنبش «میعادگاه مدنی» که بعد از ۴۰ سال اولین جنبش قانونی مخالفان حکومت چکسلواکی به حساب می آمد، رژیم حاکم را مجبور به تقسیم قدرت کرد و در نهایت به فاصله یک ماه بعد به مقام ریاست جمهوری موقت چکسلواکی انتخاب گردید. با فروپاشی نظام کمونیستی در ۱۹۹۰ او بار دیگر به ریاست جمهوری چکسلواکی انتخاب|شد و در ۱۹۹۲ قبل از انحلال چکسلواکی از مقامش کناره گرفت. هاول بعدها در سالهای ۱۹۹۳ و ۱۹۹۸ هم بر مسند ریاست جمهوری تازه تأسیس چک نشست.
پل ویلسون که کتاب نامه های سرگشاده حاصل جمع آوری، بررسی و انتخاب های اوست در مقدمه ای به تاریخ ۱۹۹۱ میلادی می نویسد:
جستارهای واتسلاف هاول با این که در زمان و مکان متفاوتی نوشته شده اند، هنوز هم برای اوضاع امروز ما روشنگرند و همین گواه ماندگاری و عمق نوشته های اوست. مگر همین هاول نبود که اخطار می داد صدمه ای که از حکومت های تمامیت خواه بر جان افراد و جوامع به جا می ماند بسیار وخیم تر از آن چیزی است که قربانیان تصورش را می کنند و التیامش سالهای سال طول می کشد؟ (...) و آیا خود او نیست که، چه از راه نوشته ها و چه از راه نمونه عملی زندگی خودش، به ما یادآور می شود که گام اول برای تغییر باید اثرگذاری وجدان انسانی در «حوزه پنهان» جامعه باشد، و باور نداشتن به قدرت این وجدان، علیرغم تمام قوایی که ضد آن بسیج شده اند، هرچه نباشد دست کم نشانه ای از بی صداقتی است؟ (ص.۲۲ و ۲۳)
نامه های سرگشاده را فرهنگ نشرنو با ترجمه احسان کیانی خواه در ۴۲۴ صفحه و شمارگان یک هزار و ۱۰۰ نسخه در سال ۱۳۹۹ منتشر نموده است. کیانی خواه، متولد ۱۳۶۴ و دانش آموخته ادبیات انگلیسی است که پیش تر هم بیانیه قدرت بی قدرتان هاول را ترجمه کرده بود. او همینطور ترجمه آثار فلسفی سوزان سانتاگ را چون ضد تفسیر، نظر به درد دیگران و بیماری به مثابه استعاره را در کارنامه حرفه ای خود دارد.
نامه های سرگشاده مجموعه ۲۴ مطلب با عناوین «جان تازه»، «درباب تفکر طفره جو»، «درباب مضمون یک اپوزیسیون»، «نامه به الکساندر دوپچک»، «دکتر هوساک عزیز»، « گفتن حقیقت همیشه راه عاقلانه ای است»، «محاکمه»، «اصل ۲۰۲»، «اصل ۲۰۳»، «گزارش هایی از حصر خانگی»، «دو نامه از زندان»، «طرف حقیقت را می گیرم»، «سیاست و وجدان»، «شش حاشیه درباره فرهنگ»، «مهیج»، «تشریح یک خاموشی»، «دو نکته درباره منشور ۷۷»، «سرگذشت ها و توتالیتاریسم»، «دیدار با گورباچف»، «مضحکه، اصلاح پذیری و آینده جهان»، «در فکر فرانتیشک کا.»، «میدان آزمایش»، «کلامی درباره کلمات» و «سخنرانی سال نو» را شامل می شود.
ویلسون برای هر مطلب مقدمه کوتاهی نوشته و توضیحاتی در مورد زمان نگارش مطلب و وقایع تاریخ، اجتماعی و سیاسی زمان نگارش آن به مخاطب عرضه می دهد. چینش این عناوین چنان است که سیر تکامل و تحول فکری هاول را از نمایشنامه نویسی کمابیش شناخته شده که تا انتخابش به مقام ریاست جمهوری در اولین سخنرانی خطاب به شهروندان جامعه خود گفت «گمان نمی کنم مرا به این منصب خوانده باشید تا من هم به شما دروغ بگویم»، نشان داده است.
در مطلبی با عنوان «تشریح یک خاموشی» که برای قرائت در کنفرانس صلح آمستردام نگاشته و اولین بار در ۱۹۸۵ میلادی در به زبان چک در یکی از نشریات زیرزمینی به نام اوپساخ انتشار یافت، می خوانیم:
چشم انداز دگراندیش، در همان بدو شکل گیری، ردپایی از خیال پردازان دلیر و مجنون و غیرواقع بین را بر خود دارد. دگراندیش اصولا به دن کیشوت رفته است. یکه و تنها، صرفاً با قلمی در دست، رودرروی قدرت غول پیکر دولت و نیروهای امنیتی اش می ایستد و دست به نوشتن تحلیل های انتقادی می برد و آزادی و حقوق را مطالبه می کند. وی در تمام مدتی که قلم می فرساید و بانگ برمی آورد و فریاد بر می کشد و از خواسته ها می گوید و به قانون توسل می جوید، می داند که دیر یا زود به خاطر همه اینها در بندش خواهند کرد. آن همه دودلی و مته به خشخاش گذاشتن برای چیست؟ مگر ابرهای خیالبافی جولانگاه او نیستند؟ من در ادامه تلاش می کنم تفاوت «خیالبافی طبیعی» دنیای دگراندیش با خیالبافی نوع دیگر را توضیح بدهم همان نوع خیالبافی که وقتی از او می خواهند پای برنامه ای را برای آرایش مجدد و مسالمت آمیز اروپا امضا کند ترس و واهمه ای به دلش می اندازد.
چند بار هم پیش از این نوشته ام که به عقیده من پدیده دگراندیشی ریشه در برداشتی از معنای سیاست دارد که با برداشت رایج امروز از سیاست اساسا متفاوت می باشد. به این معنا که دگراندیش اصلا در حوزه قدرت واقعی عمل نمی نماید. او سودای قدرت در سر ندارد. مقام و منصب نمی خواهد و به دنبال جلب نظر رأی دهندگان نیست. نمی خواهد مردم را شیفته و شیدای خودش کند، نه چیزی برای عرضه دارد و نه وعده و وعیدی می دهد. اگر هم لازم باشد، فقط جانش را می تواند در این راه بگذارد. (ص. ۳۲۱)


هاول در سال ۱۹۸۶ جایزه اراسموس (ویژه اشخاص یا مؤسساتی که مشارکت استثنایی در فرهنگ، جامعه یا علوم اجتماعی در اروپا یا بقیهٔ دنیا داشته باشند) و در سال ۱۹۹۰ جایزه بنیاد سوئیسی گوتلیب دوتوییلر را برای کمک های برجسته اش برای بهزیستی جامعه دریافت کرد. در همان سال مدال آزادی هم به او اعطا شد. وی در سال ۱۹۹۳ بعنوان عضو افتخاری انجمن سلطنتی ادبیات انتخاب گردید. او هچنین جایزه معروف اولاف پالمه در سوئد، مدال ریاست جمهوری برای آزادی، بالاترین مدال اجتماعی در ایالات متحده آمریکا و جایزه صلح گاندی را هم از آن خود کرد و نامش بارها در لیست نامزدان جایزه صلح نوبل قرار گرفت.
هاول که به علت سابقه طولانی کشیدن سیگار همینطور حبس در زندان های دوران کمونیسم به ناراحتی شدید تنفسی مبتلا بود، در سالهای پایانی عمرش با مشکلات زیادی در زمینه جسمانی روبرو بود و در فوریه ۲۰۰۳ در سن ۷۵ سالگی دارفانی را وداع گفت.



منبع:

1400/01/16
11:23:16
5.0 / 5
1042
تگهای خبر: ادبیات , اصلاح , بنیاد , حقوق
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۳ بعلاوه ۱
آبی طرح ، گرافیک و طراحی

آبی طرح

گرافیک و طراحی

abitarh.ir - حقوق مادی و معنوی سایت آبی طرح محفوظ است