چاپ اثر هنری از قیمت تا حقیقت
چاپ هنری؛ مقوله ای که در دنیای پست مدرن امروزی به شکلی هاله قداست را از اثر هنری گرفته و آنرا حتی در بین افرادی که توانایی کافی برای خرید اصل اثر را ندارند ترویج داده است.
به گزارش آبی طرح به نقل از ایسنا، این اتفاق باآنکه در وهله ی نخست دوستداران هنر را که علاقه قابل توجهی به تماشای آثار هنرمندان بزرگی مثل محمد احصایی و حسین زنده رودی در محل کار یا منزلشان دارد، به وجد می آورد، اما با نگاهی عمیق تر برخی سوالات در این حوزه مطرح می شوند؛ این که برای مثال آیا با تکثیر این آثار، اصالت و قیمت اثر اصلی خدشه دار نمی گردد، سود فروش اثر منتشرشده به چه کسی می رسد، چاپ آثار هنری چه پروتکل هایی دارد و سوالاتی از این دست.
در همین راستا به گفتگو با سعید باباوند، منتقد هنری پرداختیم تا جزئیات را از زبان کسی که باید بشنویم.
چاپ هنری؛ بازنشر یا بازتولید؟
این منتقد هنری در ابتدا ضمن اشاره به این نکته که این آثار بازنشر یا بازتولید نیستند، اظهار نمود: «آثار چاپ می شوند و اثر چاپی یک کار مستقل از اثر اصلی است. چاپ هنری از دوران رنسانس توجه هنرمندان را جلب کرد و از قرن هفدهم در جهان هنر چاپ هنری یا دستی بعنوان اثر مستقل جایش را باز کرد و هنرمند نوعی از اثر قابل تکثیر را در مقابل اثر یونیک آغاز به تولید کرد.»
وی افزود: «ما هنرهای قابل تکثیر داریم. مانند عکاسی، مجسمه سازی و...؛ یکی از این هنرهای قابل تکثیر هم اثر چاپی است و امروز هم در دنیا یکی از شاخه های مهم هنرهای تجسمی، هنر چاپ دستی است. در هنر چاپ دستی یا هنرمند خودش چاپ کار است و مستقیما کار را چاپ می کند؛ یا این که چاپ اثرش را به دست شخص دیگری می سپارد. کسی که تخصص فنی چاپ دارد کار را می گیرد و اثر چاپی تولید می کند.»
باباوند افزود: «چاپ دستورالعمل و قاعده دارد. وقتی یک اثر از هنرمند چاپ می شود، هنرمند باید الزاما پای اثر را امضا کند. حالا برای امضای آن می تواند نسخه دریافت کند یا درصد از فروشش بگیرد و یا امتیاز اثر را بفروشد. به هر تقدیر و تحت هر نوع از مناسبات مالی، اثری که چاپ می شود با امضای هنرمند ارزش یابی می شود.»
وی افزود: «چاپ اثر هنری بازتولید نیست بلکه خودش یک اثر مستقل است و خلق اثر هنری است بعلاوه این که حتما تحت اشراف هنرمند و با امضای هنرمند انجام می شود. در حکم نسخه اصلی است و هر هنرمندی خودش می داند با چاپکارش چطور معامله کند. درصد بگیرد، برخی از آثار را بگیرد یا امتیاز بفروشد.»
فلسفه ی چاپ آثار هنری
باباوند ضمن اشاره به این نکته که چاپ یک شاخه هنری است، درباره فلسفه چاپ آثار هنری به ایسنا اظهار داشت: «مثل این می ماند که شما بپرسید فلسفه خلق نقاشی چیست. خب یک عده وجود دارند که باید نقاشی کنند تا حالشان خوب شود. یک عده هم هستند که باید کار چاپی کنند تا حالشان خوب شود. چرا آدم ها باید کار چاپ کنند؟ چون چاپ یک شاخه هنری است و آدم ها با انجام اثر چاپی، یک اثر هنری خلق می کنند.»
این منتقد هنری افزود: «چاپ اثر هنری پروتکلهای نسبتا دقیقی دارد. شما زمانی که یک اثری را چاپ و امضا می کنید در سمت چپ کار می بایست شماره ی نسخه یا به قول فرنگی ها ادیشن را هم بنویسید. مثلاً شما از یک کلیشه بیست نسخه چاپ گرفته اید، می بایست زیر هر کدام از نسخه ها شماره ی نسخه را بنویسید به ترتیب یک از بیست، دو از بیست، سه از بیست و... تا وقتی مخاطب کارتان را می بیند بداند که اولا از این کلیشه تنها بیست نسخه چاپ شده و ثانیا آن اثری که در دست دارد کدام یکی از نسخه ها است. و اگر چاپکاری به اشتباه دو تا شماره ی همسان در مجموعه ی ادیشن هایش داشته باشد هر دو نسخه باطل می شود. همینطور چاپکار باید پس از اتمام کارش کلیشه اش را معدوم کند. و البته این ها بخش کمی از پروتکل چاپ است و قواعدش بیشتر از این ها است. یعنی چاپ حساب و کتاب دقیقی دارد. این که در مملکت ما جای نیفتاده یک بحث دیگری است.»
یک اثر چاپی چه قیمتی دارد؟
باباوند در ادامه درباره یکی دیگر از غرض های چاپ آثار هنری صحبت کرد و اظهار داشت: «کار چاپی قیمتش پایین تر از کار تک نسخه است. مثلاً فرض بفرمایید که یک کار ۵۰ در ۷۰ آقای حسین زنده رودی قیمتش هم اکنون در بازار در حدود ۷۰۰ میلیون تومان است. اما اثر چاپی آقای زنده رودی هست که شما در بازار این را با قیمت ۴۰ میلیون تومان هم می توانید تهیه کنید. شما درواقع وقتی آنرا خریداری می کنید، یک کار اورجینال دارید که متعلق به زنده رودی است و آنرا امضا هم کرده است. شما لذت می برید که یک کار زنده رودی در منزلتان دارید یا احصایی یا هر هنرمند بزرگ دیگری اما آن قیمت کار تک نسخه را هم پرداخت نکرده اید. در واقع این یک قاعده ی اقتصادی برای کارهای تکثیری است که قیمت اثر تک نسخه با تکثیر، به تعداد نسخه ها تقسیم می شود؛ یعنی مثلاً هنرمندی که قیمت کار تک نسخه ی ۵۰ در ۷۰ اش ۵۰۰ میلیون است وقتی ۱۰ نسخه از یک کارش تکثیر می کند ۵۰۰ میلیون تقسیم بر ۱۰ می شود و قیمت هر ادیشن مشخص می شود. البته در مملکت ما چون هنرمندان زیاد گران نیستند، تقسیم بر نصف ادیشن می نماییم.»
او همینطور به یکی از وظایف چاپ دستی اشاره نمود و اظهار داشت: «یکی از کارهایی که چاپ دستی انجام می دهد، ترویج هنر برای توده هاست؛ مثلاً اهالی هنر که جیبشان عمدتا خالی است و البته علاقه مند به خرید آثار هنری هم هستند و نمی توانند کار تک نسخه را بخرند، ازاین رو کار چاپی را راحتتر خریداری می کنند. همینطور باید اضافه کنم که چاپ دستی بیان خاص خودش را دارد که با رسانه های هنری دیگر متفاوتش می کند. در واقع تصویری که شما با چاپ دستی خلق می کنید خصوصیت های مختص خودش را دارد و این مزیت بزرگی است.»
چاپ اثری هنری در مملکت ما جا افتاده است؟
باباوند ضمن اشاره به این نکته که مراکز مهمی در جهان برای چاپ هنری وجود دارد و حراجی های بزرگ دنیا بخشی برای هنرهای تکثیری و چاپی دارند، افزود: «شما اگر به سایت حراجی های بزرگ رجوع کنید، می بینید که اصلا بخشی برای هنرهای تکثیری و چاپ دارند. همینطور آکادمی های بسیار مهمی در اروپا و آمریکا برای چاپ ساخته شده و گالری ها و ناشران تخصصی این زمینه هم وجود دارند.»
وی افزود: «در مملکت ما چاپ اینقدر ناشناخته است که این سوال را برای رسانه ای مثل ایسنا به وجود می آورد که آیا اصلا این آثار با اجازه ی خود هنرمند چاپ می شوند و یا اصلا منفعت آن در جیب چه کسی می رود و سوالاتی از این دست.»
این منتقد هنری همینطور افزود: «این است که شما باید زحمت بکشید و تروجیش کنید تا جامعه بزرگتر از جامعه تجسمی، یعنی مخاطبان هنر با مقوله چاپ هنری آشنا گردند و بدانند که چاپ هم یک اثر هنری است، قاعده منده و اصالتش قابل اثبات است و بعنوان اثر هنری می شود آنرا خرید و نگه داشت.»
مالکیت معنوی، کلید چاپ آثار هنری
باباوند در ادامه به اهمیت حق مالکیت معنوی اشاره نمود و افزود: «اگر مجموعه داری می خواهد اثر تک نسخه ای که از هنرمند خریده به صورت اثر چاپی درنیاید باید حق مالکیت معنوی را هم از هنرمند بخرد که طبیعتا باید قیمت بیشتری پرداخت کند.»
این منتقد هنری افزود: «مالکیت معنوی اثر با فیزیک یک اثر متفاوت می باشد. یک مجموعه دار فیزیک یک اثر را خریدای می کند. البته این را قید کنم که در جامعه ما، هنرمندان وقتی می خواهند اثرشان را چاپ کنند یا از مجموعه دارشان مجوز می گیرند یا آنرا تغییر می دهند. اما این را هم قید نماییم که مالکیت معنوی اثر در ارتباط با هنرمند است و نه به مجموعه دار. او فیزیک اثر را خریداری نموده نه معنای اثر را.»
اصالت هنرمند با فروش مالکیت معنوی زیر سوال می رود؟
در انتها گفتگو، باباوند در پاسخ به این سؤال که آیا با فروش مالکیت معنوی، اصالت هنرمند زیر سوال می رود یا خیر؟ اظهار داشت: «چرا برود مثلاً یک موسیقی دان مالکیت آلبومش را به یک شرکت تولیدکننده می فروشد و مالکیت معنوی کارش را هم واگذار می کند تا در صداوسیما و... پخش شود. این صدمه ای آیا به جایگاه آن اثر موسیقی وارد می کند؟»
وی در آخر تصریح کرد: «این ها اقتصاد هنر است. ببنید به هر حال هنر هم یک اقتصادی دارد منتها ما می خواهیم یک جایگاه قدسی برایش بتراشیم. درنهایت مالکیت معنوی یک امر اقتصادی می باشد.»
منبع: آبی طرح
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب