نگاهی به چهارشنبه سوری در اساطیر جهان؛

چهارشنبه سوری میراث ایزدان جوامع كشاورزی

چهارشنبه سوری میراث ایزدان جوامع كشاورزی به گزارش آبی طرح چهارشنبه سوری، آیین کهن سال به شمار می آید که رسم آن از میان رودان، مصر باستان، فرهنگ سریانی و ایران پیشازرتشتی باقی مانده است.



به گزارش روز سه شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، آخرین سه شنبه سال که به نام چهارشنبه سوری جشن گرفته می شود، بخش آخر جشن آخر زمستان است، جشنی که در فرهنگ های متعدد یک پیام دارد، بهار آمده است و گلها از خواب بیدار می شوند.

چهارشنبه سوری در فرهنگ ایرانی، جشن خوشامدگویی به فروهرهای پاک است که با آغاز فروردین به زمین می آیند.

در ماه فروردین چندین جشن برای فروهرها برگزار می شود، نخست جشن فروردگان که مراسم بازگشت فروهر درگذشتگان به زمین است، چونکه ایرانی ها باستان اعتقاد داشتند فروهر نیک مردگان، در روزهای نوروز برای دیدار خانمان و خانواده و خویشان به زمین برمی گردد، مراسم این جشن از بیست و ششم اسفند آغاز می شد و تا اول فروردین ادامه داشت. این ایام آخرین گاهنبار آیین باستانی ایران به شمار می رفت که مطابق بود با گاهنبار آفرینش انسان، در دوران زرتشتی پنج روز دیگر از فروردین به این جشن اضافه گردید و تا پنجم فروردین ادامه پیدا می کرد.

این ۱۰ روز، ویژه مردگان بود تا از آنها پذیرایی شود، چونکه بر این باور بودند اگر فروهرها از میزبان خوشنود باشند، در زندگی به یاری آنان می آیند و در معیشت و مشکلات آنان یاری خواهند رساند.

چهارشنبه سوری در یونان

این آیین در فرهنگ یونانی با جشن بازگشت پرسفونه به زمین، مطابقت دارد، پرسفونه، در اسطوره های یونان ملکه جهان زیرزمینی و همسر فرمانروای مردگان هادس است. او را کورئه یا کوره به مفهوم دختر هم می نامند. رومی ها آنرا با نام پروسرپینا می شناسند، نام او به مفهوم کسی که نور را نابود ساخت است.

هنگامی پرسفون از همسرش هادس جدا می شود و روی زمین می آید، آغاز کار ایزدبانوی حاصلخیزی و سرسبزی یعنی دمتر است که برابر سپندارمز در فرهنگ ایرانی به حساب می آید.

در آیین های خوشامدگویی به پرسفونه، مردم یونان آتش روشن می کردند و حضور او را با گرم کردن هیزم اجاق ها جشن می گرفتند.

مراسم آیینی سالیانه راز انگیز در الوزیس و خیلی از شهرهای دیگر یونان و از بزرگ ترین جشن های یونان باستان بود و این جشن با شستشو و تعمید در دریا و شاید تدهین با روغن؛ سرودخوانی و مراسم آیینی رقص و حرکات نمادین مشعل هایی که در دست داشتند و نماد رشد غلات بود انجام می شد.

میراثی بازمانده از میان رودان

دیگر آیینی که با چهارشنبه سوری در ایران، شباهت دارد، جشن بازگشت دوموزی یا تموز، ایزد حاصلخیزی در میان النهرین باستانی است که مهرداد بهار، جشن نوروز را برگرفته از این اسطوره می داند و اعتقاد دارد ایرانی ها بعضی از مفاهیم نوروزی را از او وام گرفته اند.

او هم چون پرسفونه به زیر زمین رفته است و زمانی که به زمین برمی گردد با نوزایی و سبزی زمین یعنی فصل بهار همراه خواهد بود، کتایون مزداپور اعتقاد دارد بیشتر آیین های پیشانوروزی نظیر حاجی فیروز، لباس سرخ او، سبز کردن سبزه ها و هم روشن کردن آتش بر سر بام ها، نمونه هایی از آیین های سومری در رابطه با دوموزی بوده است، آیین هایی که هنوز در بعضی شهرهای شمالی عراق و جنوب شرقی ترکیه و حتی برخی کشورهای اروپای غربی برگزار می گردد.

۵ هزار سال پیش در مصر

آیین دیگری که با چهارشنبه سوری پیوند دارد، جشنی ۵ هزار ساله در مصر است که مشعل های بلندی را برای ایزدبانو اوزیریس و همسرش ایزیس، روشن می کردند تا آنها در صحرای آفریقا، بتوانند راه خویش را بیابند و ایزیس که مرده است، بعد از رسیدن به معبد مقدس خدایان زنده شود.

این آیین، مبتنی بر روشن کردن آتش به فاصله های منظم در کوچه ها و خیابان ها و ایوان ها و بام ها صورت می گرفته و نشانه ای برای بازگشت گرما به خانه و یا ده است.

یادگاری از ایزدان جوامع کشاورزی

چهارشنبه سوری از طرفی با ایزد نیمروز در آیین های پیشازرتشتی، که رپیثوین نام دارد هم پیوند دارد، این آیین خوشامد گفتن به ایزد گرماست که در شب یلدا، او را بدرقه کرده و در جشن سده او را بیدار می کنند که به زمین بازگردد و قاشق زنی و خوردن آش چل گیاه و چل دونه که این روزها جای خویش را به آش جو و آش رشته با دانه های حبوبات داده است، اطلاع دادن از بازگشت اوست.

این ایزدان نشانه ای از یک جامعه کشاورزی هستند، رپیثوین، تموز یا دوموزی در بین رودان و پرسفون و آدونیس در یونان و اوزیریس در مصر، در زمستان به زیرزمین می روند و در آغاز بهار روی زمین باز می گردند و با بازگشت خود به طبیعت جانی باردیگر می بخشند، آنها با باززایی گیاه ارتباطی تنگاتنگ دارند و شادمانی برآمده از بازگشت آنها به شادمانی های جشن های شروع سال پیوند می خورد.



منبع:

1399/12/26
20:12:23
0.0 / 5
875
تگهای خبر: زندگی , فرهنگ
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۲ بعلاوه ۲
آبی طرح ، گرافیک و طراحی

آبی طرح

گرافیک و طراحی

abitarh.ir - حقوق مادی و معنوی سایت آبی طرح محفوظ است