جلال ستاری استادی که دلباخته ی فرهنگ ایران بود
به گزارش آبی طرح «جبار رحمانی» انسان شناس در رثای «جلال ستاری» اسطوره شناس نامدار نوشت: نزدیک به یکصد اثر تالیفی و ترجمه‌ی این استاد بزرگ، قسمتی از میراث علمی و فرهنگی او برای ایران است، فرهنگی که دلباخته اش بود و عمر خودرا در راه اعتلای آن صرف کرد.
به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، جبار رحمانی انسان شناس و از اعضای موسسه انسان شناسی و فرهنگ که در سالهای اخیر و بواسطه پروژه تاریخ فرهنگی ایران مدرن ارتباطی صمیمی با جلال ستاری داشت، در سوگ درگذشت این استاد نامدار اسطوره شناسی نوشت: استاد جلال ستاری یکی از پژوهشگران بزرگ دوره معاصر ایران زمین درگذشت، خبری سخت و جانکاه بود که امروز شنیدیم. من افتخار شاگردی این استاد را نداشتم، اما همیشه در محضر کتابهایش تلمذ کرده ام و گاه که فرصت دیداری در منزلش داشتم، مجذوب شکوه دانش او و شخصیت بزرگ او بودم.
وی اضافه کرد: نزدیک به یکصد اثر تالیفی و ترجمه ای این استاد بزرگ، قسمتی از میراث علمی و فرهنگی او برای ایران است، فرهنگی که او دلباخته اش بود و عمر خودش را در راه اعتلای آن فرهنگ صرف کرد.
شخصیت استاد ستاری، کمتر از آثارش شناخته شده است. مردی که بعد از آشفتگی های پس از ۱۳۵۷، ماندن در وطن را با آنکه خطر جانی برایش داشت، به مهاجرت ترجیح داد. او ماند و تحمل کرد ولی تسلیم تلخی های روزگارش نشد. بلکه با کارهایش قسمتی از جلال و شکوه این فرهنگ را نشان داد و به نمایش گذاشت، او مرهمی بود بر زخم های این فرهنگ در نیم قرن اخیر. کارهای وی در حیطه اسطوره شناسی بیشتر شناخته شده اند اما هدف اصلی او نه دفاع از اسطوره اندیشی، بلکه دفاع از حریم عقل در مقابل تعدی های منطق اساطیری در تاریخ معاصر ایران بود.
رحمانی در ادامه پیام خود نوشت: جلال ستاری در تمام نوشته هایش کوشش کرد نحوه عملکرد نظام ذهنی اسطوره اندیش را نشان دهد تا بتواند زمینه ها و نشانه های تعدی این نظام به حریم عقل و نتایج آن برای جامعه را آشکار کند.
ستاری علاوه بر پژوهش در قلمرو اسطوره ها، نقشی کلیدی در اعتلای علم اسطوره شناسی ایران (فارغ از جریان های دانشگاهی که شیفته اسطوره دانی بودند) داشت. شاید به درستی بتوان اظهار داشت که جلال ستاری از معدود اسطوره شناسان به مفهوم دقیق کلمه بود اما در کنار اسطوره شناسی، هم در میانه سنت و تاریخ گذشته و هم در دوره مدرن و از لابلای جریان های نوسازی و مدرنیسم ایرانی تلاش بسیاری برای بازشناسی انتقادی فرهنگ ایران زمین کرد. او شخصیتی فرهنگی بود که هم فرهنگ شناس بود و هم منتقد جدی فرهنگ. هرچند نظام دانشگاهی ایران در کلیت خودش، نه قدردان او بوده و نه تلاشی برای بازشناسی آثار بسیار بزرگ او کرده است.
این انسان شناس اضافه کرد: استاد ستاری در کنار استادان بزرگی مانند ایرج افشار و دیگران بیش از آنکه در نظام دانشگاهی قدردانشان باشند، جامعه و گروه های فعال فرهنگی قدردانشان بودند. این استادان بزرگ، هرچند نه قدرشان دانسته شد و نه بموقع هم جامعه دانشگاهی ارزش آثارشان را شناخت اما ذهن آنها در قلمرو شخصی شان، ستار العیوب بود و بی توجه به این کوتاهی ها، عمرشان را برای فرهنگی که بدان عشق ورزیدند، صرف کردند.
در این چند دهه اخیر، هرچند عمدتاً از دانشمندان و استادان ایرانی که در کشورهای غربی هستند بسیار سخن گفته شده است اما از استادانی که با رنج جانکاه در این کشور ماندند و کار کردند و چراغ فکر و فرهنگ را روشن و باشکوه نگه داشتند، کمتر سخنی به میان رفته است.
مطالعه فرهنگ ایران زمین بدون رجوع به کارهای بزرگانی مانند ستاری ناممکن است، بدین جهت می توان گفت نه فقط آثار این استادان نمودی از فرهنگ ایران زمین است، بلکه خودشان به مثابه یک الگو و شخصیت فرهنگی، قسمتی از این سنت فرهنگی و میراث معنوی فرهنگ ایران زمین هستند.
رحمانی در آخر نوشت: هرچند جای چنین الگوهایی در فرهنگ دانشگاهی ما خالی است اما فرهنگ عمومی و گروه های مدنی نشان داده اند که در حد توان، قدر دان این استادان بزرگ بوده اند. استادانی که مستقیم یا غیر مستقیم حق استادی بر هر محقق دلباخته فرهنگ ایران زمین دارند.
جلال ستاری؛ اسطوره شناسی که اسطوره شد
جلال ستاری (متولد ۱۴ مرداد ۱۳۱۰)، نویسنده، مترجم و اسطوره شناس و از معدود چهره هایی است که سال ها در زمینه اسطوره و اسطوره پژوهی کوشش های پیگیری انجام داده و علاوه بر ترجمه آثار متعدد، دراین زمینه مولف اثر نیز بوده است.
ستاری در سوئیس تحصیل کرد و دکتری گرفت و یکی از استادان معروف او ژان پیاژه بود.
در سالهای دهه پنجاه که وی برای اولین بار آثار اندیشمندانی چون گاستون باشلار، آنتونن آرتو، جرج دومزیل، ولادیمیر پراپ و بسیاری دیگر را به فارسی ترجمه می کرد، این نام ها که حتی امروز هنوز چندان شناخته شده نیستند، کاملا ناشناس بودند. ستاری در همان سال ها، تاثیر مهمی در سازمان دادن به برنامه ریزی های فرهنگی نهادینه در کشور داشت و بعد از آن نیز کارهای انتشاراتی اش، دو چندان شد. جلال ستاری بیش از ۱۰۰ کتاب در حوزه های افسانه شناسی، ادبیات نمایشی و نقد فرهنگی در ضمن بیش از ۶۰ سال، تألیف و ترجمه کرده است.
وی در سال ۱۳۸۴ نشان فرهنگ و هنر را از وزارت فرهنگ فرانسه را دریافت کرد.
جلال ستاری در مقام نویسنده و مترجم تخصصی نزدیک به ۹۰ جلد کتاب در حوزه های افسانه شناسی، ادبیات نمایشی و نقد فرهنگی در طول بیش از ۶۰ سال به رشتهٔ تحریر درآورده است. این کتاب ها بیشتر از کتاب های مرجع و شاخص در حوزه های تخصصی خود هستند.
جان های آشنا، آخرین مصاحبه با سارتر (ترجمه)، جهان نگری (ترجمه)، تراژدی و انسان، بازتاب اسطوره در بوف کور، فرهنگ و تئاتر و طاعون (ترجمه)، اسطوره در جهان امروز پژوهشی در ناگزیری مرگ گیلگمش (ترجمه)، سیمای زن در فرهنگ ایران، در قلمرو فرهنگ، شرق در ادبیات فرانسه (ترجمه)، افسون شهرزاد، نمایش در شرق، اسطوره و رمز در اندیشه میرچا الیاده، درد عشق زلیخا، در بی دولتی فرهنگ، آیین و اسطوره در تئاتر، پژوهشی در اسطوره گیلگمش و افسانه اسکندر، جهان اسطوره شناسی (ترجمه) بخش اندکی از آثار اوست.
جلال ستاری شنبه، نهم مرداد در سن ۹۰ سالگی بر اثر سکته مغزی در منزلش در کرج درگذشت.
قرار است آیین تشییع این نویسنده نامدار سه شنبه پیشرو (دوازدهم مرداد) اجرا شود.
منبع: آبی طرح
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب